Groeitool #3 Valkuilen die je moet omzeilen wanneer jij je doel wilt bereiken
Er zijn een aantal obstakels waar je tegenaan zult lopen wanneer jij je loopbaandroom wilt verwezenlijken. Deze valkuilen kunnen er voor zorgen dat jij je droom niet gaat verwezenlijken. Maar wanneer je weet welke het zijn, kun je ze omzeilen en voorkomen dat je onderweg struikelt.
Valkuil 1: Kortetermijnfijn is langetermijnpijn
Veel doelen kun je niet direct op korte termijn realiseren. Want meestal duurt het enige tijd voordat je een doel bereikt. Daarom noem ik deze doelen langetermijndoelen. Maar het lijkt wel of je pad, dat naar je langetermijndoel leidt, voortdurend doorkruist wordt door allerlei verleidingen waar je maar moeilijk weerstand tegen kunt bieden. Gezellig winkelen met een vriendin, terwijl je nog veel lesstof voor een examen van morgen moet doornemen voor een opleiding die je volgt. Een opleiding die je succesvol moet afronden om je loopbaandroom te kunnen verwezenlijken. Gezellig winkelen, een kortetermijndoel waar je aan toegeeft omdat je het op dat moment graag wilt. Je kunt de verleiding niet weerstaan. Maar wanneer je er aan toegeeft, is de kans dat je je langetermijndoel haalt een stukje kleiner geworden. Want wanneer je voor het examen zakt, loop je de kans dat je de opleiding niet gaat halen. En dan kun je je promotie naar je droombaan wel op je buik schrijven. Dus kortetermijnfijn levert langetermijnpijn op.
Het bereiken van langetermijndoelen houdt in dat je soms kortetermijnpijn moet ondergaan om je einddoel te bereiken. Maar oooh dat is zo lastig omdat kortetermijnwensen zo moeilijk te weerstaan zijn. Waarom? Onze hersenen sturen ons, door jarenlange vorming in andere tijden, naar kortetermijnfijn en daardoor ook vaak naar langetermijnpijn. Je hersenen hebben een hekel aan pijn en proberen pijn ten alle tijden te vermijden. Je wilt wel maar je hersenen maken het je zo verdomd lastig.
Deze tegenstrijdigheid kun je alleen oplossen door alle mogelijk obstakels en verleidingen vooraf in kaart te brengen. Wees je ervan bewust en verlies ze niet uit het oog. Probeer vervolgens bewust gericht dit patroon te doorbreken. Dit is absoluut niet makkelijk, in tegendeel zelfs. Maar maak steeds weer keuzes die leiden tot langetermijnplezier.
Valkuil 2: Nu is moeilijker dan later
Als je plannen maakt over hoe je je loopbaandroom kunt verwezenlijken, je langetermijndoel, gaat het bedenken van wat je wilt, wat je moet doen en wat het je oplevert, je gemakkelijk af. Bijvoorbeeld: als ik mijn droombaan wil vinden, kan ik maar beter in beweging komen en gaan solliciteren, in plaats van te wachten totdat de droombaan vanzelf op mijn pad komt. Logisch toch? Echter als het moment, dat jij de brief moet gaan schrijven is aangebroken en niet meer in het verschiet ligt, lijkt je voornemen ineens radicaal veranderd. Je denk: 'Ik wacht tot na de vakantie met het solliciteren naar een nieuwe baan. Dan ben ik uitgerust en heb ik veel meer energie om te gaan solliciteren.'
Dat wat je wilde, je droombaan vinden, en dat wat je moest doen om die droombaan te vinden leek makkelijk toen het moment van doen nog in de toekomst lag, maar een lastige opgave nu het moment is aangebroken.
Als de verleidingen die je van je doel afhouden in je gezicht staren, is het verstandig om ze op een abstracte manier te beschrijven. Bijvoorbeeld: door niet nu te gaan solliciteren, vind ik geen nieuwe baan en blijf ik hangen in een baan die niet mijn droombaan is. Je omschrijft de verleiding waar je graag aan toe wilt geven in 'koude termen' (ontdaan van emoties). Waardoor de verleiding om niet nu in actie te komen kleiner wordt.
Probeer je gedachten te verbinden met je langetermijndoel: je droombaan vinden. Doe een stap terug en probeer met woorden alles in een ander daglicht te plaatsen. Het is lastig. Maar oefening baart kunst.
Valkuil 3: Moral licensing
Er is nog een derde sterke misleidende kracht die het bereiken van je langetermijndoel probeert te ondermijnen. Het rechtvaardigen van iets niet te doen wat je wel zou moeten doen, of om iets wel te doen wat je niet zou moeten doen, omdat je vindt dat je al iets goeds hebt gedaan. Je probeert de progressie die je maakt op weg naar je droombaan te gebruiken als moral licensing. Bijvoorbeeld: ik heb vorige week 5 sollicitatiebrieven verstuurd, dus hoef ik deze week niet te solliciteren. Je hebt een subdoel bereikt, maar je loopbaandroom nog niet verwezenlijkt..
Als je goed op weg bent naar je langertermijndoel (je droombaan vinden) gaat de spanning er een beetje vanaf en neemt de spanning ten aanzien van je kortetermijndoel (lekker hangen op de bank en een serie op Netflix kijken) toe. De verleiding wint steeds meer aan kracht en het langetermijndoel verliest meer aan kracht.
Wanneer je moral licensing bij jezelf vaststelt, haal een paar keer diep adem en neem eventjes de tijd om na te denken en probeer je besluit opnieuw te nemen op betere gronden dan op basis van moral licensing. Zie in dat je keuze je langetermijndoel ondermijnt. Probeer actief hier tegenin te gaan wanneer jij je langetermijndoel wilt bereiken.
Valkuil 4: Macht der gewoonte
Dit is de laatste valkuil. Vaak haal je je langetermijndoel niet omdat je niet het gedrag vertoont dat je zou moet vertonen om je doel te bereiken, We zijn gewoontedieren en blijven maar doen wat we altijd deden. Voorbeeld: je wilt een nieuwe baan gaan zoeken maar je blijft maar uitstellen waardoor je blijft zitten waar je zit. Het is zo vertrouwt en zo bekent.
Als je meer van hetzelfde doet, krijgt je meer van hetzelfde. Het wordt dan steeds lastiger om bepaald gedrag niet te vertonen. Van uitstel komt niet voor niks vaak afstel.
Daarom is het belangrijk om gewoontes die je belemmeren te doorbreken. Maar dat is nog niet zo makkelijk. Ontwikkel gewoontes, gedachten en gedrag die je langetermijndoel ondersteunen. Voorbeeld: nu actie ondernemen en niet meer uitstellen tot een later tijdstip. Stop met het bedenken van allerlei smoezen. Houdt je aan je planning. Maak duidelijke afspraken met jezelf.